Autoridad riba yiu (Aruba)

Un menor di edad no por tuma cierto decisionnan. Pesey e yiu ta bou di autoridad, por ehempel di un of ambos mayor. Hopi bes mayornan ta ricibi autoridad automaticamente, pero tin biaha mester pidi autoridad pa medio di un procedura na Corte of via un peticion pa firma e autoridad den e registro di autorisacion. E proceduranan aki ta cay bou di Derecho Civil.

Kico ta autoridad?

Si bo tin autoridad riba un yiu bo ta responsabel pa cuido y educacion di e yiu aki. Bo tin un compromiso di cuido, cu ta nifica cu bo tin cu carga cu e gastonan di cuido di e yiu (te cu 18aña). E gastonan di estudio y vida, mester wordo paga te cu 21 aña. Tambe bo ta maneha e cen di e menor. Bo ta su representante legal. 

Autoridad riba e yiu bo por regla na dos (2) manera:

  • Un persona tin autoridad, of 
  • Personanan tin autoridad 

Bo ta e mayor pa ley? (huridicamente)

Bo tin autoridad automaticamente segun ley? Of ta necesario pa solicita autoridad?
Prome cu por contesta e pregunta aki, verifica si bo ta e tata legal. No necesariamente bo mester ta e tata biologico pa esaki. Wak aki bou si bo ta e tata of mama, esta huridicamente e mayor, pa ley.


Bo ta e mama?

Segun ley bo ta mama di e yiu:

  • E  muhe cu a duna e yiu bida (Duna lus na e yiu)
  • E  muhe cu a adopta e yiu 

Bo ta e tata?

Segun ley bo ta tata di e yiu:

  • E homber cu ta casa cu e mama durante periodo di nasementu di e yiu
  • E homber cu a adopta e yiu
  • E homber cu na beneficio di e yiu, cartanan di paternidad ta wordo duna
  • E homber cu a reconoce e yiu 
Autoridad paternal hunto automáticamente, segun ley. Den e siguiente situacionnan :
  • Bo ta casa cu bo partner? Boso dos ta ricibi autoridad paternal hunto riba yiunan cu ta nase den matrimonio.
  • Bo no ta casa cu bo partner? E yiu for di nacemento ta cay bou di autoridad  di e mama. Bo ta ricibi autoridad paternal hunto, na momentu cu bo ta casa cu bo partner.
  • Boso ta e mayor pa medio di adopcion? E ora ey automaticamente boso tin autoridad paternal hunto.
Pidi autoridad paternal hunto:

Bo no ta casa y bo kier ta e mayor huridico di e yiu? Abo y e mama di e yiu kier autoridad hunto? Mester firma den e registro di autorisacion, cu ambos di boso ta di acuerdo cu esaki.
E peticion tin cu wordo entrega na Corte.

E procedura:

  1. Reconoce e yiu:
    E tata di e yiu mester reconoce esaki. Reconocemento di yiu, ta un di e maneranan pa bira e mayor huridico di e yiu.
  2. Condicionnan pa aplica pa paternidad hunto: 
    E peticion ta wordo aproba bou di e siguiente condicionnan:
  • mayornan ta haci e peticion hunto
  • e mama ta mayor di edad
  • e otro mayor ta mayor di edad
  • esun cu kier autoridad riba e yiu mester ta hurídicamente e mayor di esaki
  • mayornan no ta, ni tabata casa
  • anteriormente no tabata tin autoridad paternal hunto riba e yiu 
  • ambos mayor nunca tabata bou di tutela
  • ambos mayor no tin trastorno mental cevero, cu ta pone cu nan no por tin autoridad riba e yiu
  • autoridad di un di e mayornan no a termina
  • no tin un tercer persona cu autoridad (voogd)
  • e ubicacion di e yiu ta na Aruba

Kiern ta mayor? 
Cu mayor ta referi na mayornan huridico.Esakinan no mester ta mayornan biologico.

  1. Pidi autoridad hunto:

Bo por entrega bo peticion por escrito na balie di Corte. Bo mester di e siguiente documentonan:

  • Un copia di acta di nacemento cu riba dje e reconocemento di e yiu, apostiya y no mas bieu cu 3 luna.
  • Copia di ID di ambos mayor.
  • Uittreksel registro civil di ambos mayor
  • Uittreksel registro civil di yiu(nan)
  • Riba e peticionan mester bin un stampia di Awg. 8,-
  • Ora entrega e peticion, mester paga un Awg. 50,- pa e declaracion  di Corte.
  1. Confirmacion of rechaso di autoridad hunto:

Despues cu hunto boso a entrega e peticion y cumpli cu tur e condicionnan, boso ta ricibi den 2 siman un declaracion di e registo di Autorisacion. For di e momento ey hunto boso tin e autoridad riba e yiu.

E griffier ta dicidi riba e anotacionnan den e registro di autorisacion. Si e griffier ta haya cu no ta cumpli cu e condicionnan, e no ta haci anotacion den e registro. E ta splica dicon e ta rechasa di haci esaki. Den e caso aki por haci apelacion riba hues, si acaso e grifier ta basa e rechaso riba e echo cu un di e mayornan tin un trastorno mental. Hues ta dicidi e ora ey, si toch ta haci e anotacionnan den e registro.

Como tata bo kier tin paternidad hunto pero e mama no ta di acuerdo?
Bo no por haci e peticion. Bo por bay hues y pidi pa esaki.

Ehempel: 

Autoridad despues di divorcio

Hunto cu bo partner boso tin autoridad hunto riba e muchanan? Si boso divorcia, ambos ta wordo encarga cu esaki. Si bo no kier esaki, bo mester bay hues pa e por dicidi serca cual mayor e yiu ta bay. E hues ta aproba esaki solamente si e ta na beneficio pa e yiu. Hues ta dicidi cual mayor ta haya e autoridad. Si un yiu ta mayor di 12, Hues ta puntra e yiu kico ta su opinion den e caso aki.

Si e mama ta menor di edad

En general e mama biologico ta haya autoridad riba e yiu. Esaki no ta e caso, si e mama ta menor di edad, ta bou di tutela of tin un trastorno mental cu ta pone cu no por tin e autoridad riba e yiu. Pa bo tin autoridad riba bo yiu, bo mester tin 18 aña of mayor. Bo ta un mama di 16 of 17 aña, bo por pidi un hues pa dicta un declaracion mayoritaria. E ta haci esaki si e ta den beneficio di e mama y e yiu. Como mama bo ta mas hoben cu 16 aña? Hues lo apunta un Voogd.
Un tata menor di edad por pidi un declaracion mayoritaria. E por reconoce e yiu tambe.

Autoridad despues di morto di mayornan:
  • Si bo tin autoridad hunto cu un otro mayor riba e yiu, y un di boso muri, solamente e mayor na bida tin autoridad riba e yiu
  • Como mayor bo so tin autoridad? Tin un otro mayor na bida? Si bo fayece, hues ta dicidi si abo ta haya autoridad riba e yiu of si un otro persona ta haya esaki. Por ehempel bo mayornan of mayornan dibo partner.
  • Si ambos mayor fayece, hues ta dicidi ken ta bira voogd (no autoridad) di e yiu. Si den bo testament tin para ken ta bira voogd na momentu cu bo fayece, e voogd apunta ta cuminsa cu rol aki na es momento cu bo fayesé.

 

 

 

Copyright 2019 Gemeenschappelijk Hof van Justitie
Menu